دواعی امردواعی امر به معنی انگیزه های انشای امر توسط آمر است و به دواعی امر، غرض امر، دواعی آمر و دواعی استعمال امر نیز گفته می شود. ۱ - معنی دواعی امردواعی امر، یعنی انگیزه هایی که سبب انشای امر می گردد. ۲ - دیدگاه اصولیون در مورد دواعی امراصولیون در این که آیا صیغه " افعل " در معانی متعدد استعمال می گردد _ چه مجازی و چه حقیقی _ یا فقط در یک معنا استعمال می شود، اختلاف دارند؛ بیشتر آنها معتقدند صیغه افعل معانی متعددی دارد که در یکایک آنها استعمال می شود، هر چند در برخی از آنها حقیقت و در برخی دیگر مجاز است. ۲.۱ - دیدگاه آخوند خراسانیبرخی از اصولیون متأخر هم چون مرحوم " آخوند خراسانی " اعتقاد دارند مستعمل فیه در صیغه افعل تنها انشای طلب است و سایر معانی، در حقیقت، دواعی استعمال می باشد؛ گاهی داعی استعمال این است که به مامور به دست رسی پیدا شود وگاهی نیز این داعی عبارت است از: تعجیز یا تسخیر یا تهدید یا تمنی یا ترجی یا... . [۲]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج ۱، ص ۱۴۴.
[۵]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج ۳، ص ۳۳۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۷۰، برگرفته از مقاله «دواعی امر». |